La kanalo « des Pangalanes »

(de lundo la 25a ĝis merkredo la 27a de januaro)

En 1886, la koloniintoj decidis ligi la sinsekvantajn riverojn kaj naturajn lagojn/lagunojn por krei kanalon inter Tamatave kaj Farafangana por transporti ĝis la ŝipoj por Eŭropo la agrikulturajn produktaĵojn de la regiono: pipron, vanilon, liĉiojn, bananojn, akaĵunuksojn, kariofilon, rafion, ktp. La kanalo estis konstruita de 1896 ĝis 1904. Malagasoj (kadre de devigitaj laboroj) kaj ĉinoj (4000) partoprenis en la konstruaĵo.

De la sendependenco (en 1960), pro manko de prizorgado, la kanalo estas pli kaj pli forlasita por transorti varojn per boatoj. Nur pirogoj uzas ĝin nun.

Ni ŝipiris de Mananjary ĝis Mahanoro (proksimume 200 km) dum du tagoj kaj duono per motorboato.

Iom post la foriro, ni haltis pro kontrolo de la lokaj aŭtoritatoj. Iu amiko de la boatskipo iris motocikle por serĉi oficialan dokumenton kiuj ni ĉiuj devis kompletigi.

Sur la kanalo ni preterpasis multajn pirogojn kaj kelkajn taksiboatojn kun multaj vojaĝantoj kaj pakaĵoj sur la tegmento.

Verkita de Laurent

Laŭ la kanalo kreskas multaj vegetaĵoj, arboj. Inter ili kreskas aparta vegetaĵo kun larĝaj folioj. Ĝi nomiĝas Elefant-Orelo. Ĝi ŝajnas kia nia Arumo sed pli granda. Tiuj kreskaĵoj uzas du eblecojn por multobliĝi : la senseksan kaj la perseksan. Pri la senseksa multobliĝo la idoj kiel novaj ŝosoj aperas ĉe la bazo de la kreskaĵo kaj devenas nur de la patrina kreskaĵo kaj samas genetike. Pri la perseksa multobliĝo la kreskaĵo uzas peran muŝon, kiu transportas polenon (malinaj ĉeloj) sur aliajn florpistilojn (inaj ĉeloj). Ĉiu fekundita pistilo iĝas grajnoj, kiuj povas flosi laŭ la kanalo ĝis sia pli fora ĝermado.

Verkita  de Michel

Post nia unua nokto pasinta sur la kanalbordo en tendoj tuj ni vidis apartan kreskantan arbon, kreskanta en akvo, kun tre belaj blankkoloraj floroj falantaj, kiuj poste flosos sur la kanalo. La malagasoj nomas ĝin « anapa ». Fakte la flosintaj floroj entenas nur la stamenaron.

Ni enboatiĝis por tuj matenmanĝi je la sepa. La kuiristoj preparis bonajn omletojn kaj frititajn ovojn.  Ni havis ankaŭ aprikotan marmeladon, rostitan panon kaj malkovris nigran malagasan teon devenantan de Sahambavy.

Nun ni preterpasis la Antembaohaka popolo kies nomo signifas ke la reĝo estas amata de sia popolo. Fakte nenio ŝanĝiĝis, samaj pirogoj, samaj pejzaĝoj. Sur la boato la etoso estis tre bona, ĉiuj ĝojis, kelkaj babilis, aliaj lernis, ĉefe Anne kaj Eva ĝuis la sunon daŭre sidantaj sur la pruo; ŝajnis ke ili havas multe por interŝanĝi vidinte siajn gestojn. Jen finfine aperis vilaĝo sur insulo: la insulo de la lemuroj, kie ne plu estas, ĉar la arbaro malaperis.

Okazis bazaro kiel ĉie, ni povas aĉeti ĉinajn varojn, malnovajn vestaĵojn de Eŭropo. Ni budumis, aĉetis zingimbron, citronojn, pasifolrajn fruktojn. Kompreneble Jopo trinkis kafon. Kelkaj el ni aĉetis specialan tabulon, kiu taŭgas por distranĉi legomojn, ktp. Reveninte al la ŝipo Florence uzis ĝin por distranĉi zingimbron kaj prepari zingimbrosukon. Ni ankoraŭ ne ĝin gustumis. Eva aĉetis salikokojn kiel la kuiristo kiu siaflanke aĉetis ankaŭ du vivantajn kokinojn.

Revenante de la bazaro maldika longa serpento trairis la ĉefan straton, ĝi estis okulsekvata de multaj okuloj. Post kiam ni elboatiĝis por teknika paŭzo grava akcidento okazis. Saltante teren Brigitte falis kaj dolorigis sin ne vidinte truon. La maleolo tre doloras.

Skribite de Francis, Florence, Jopo kaj Michel

Merkrede matene

Pluvis dum la nokto, sed neniu tendo estis inundita. Ni ŝatis la freŝecon de la mateno. Iuj promenis, tra la naturo, aliaj kolektis grajnojn de plantoj, kaj aliaj homoj lavis la vestaĵojn.

Ni boatumis dum la tuta mateno. Ni paŭzis tri aŭ kvar fojojn, sed ni vizitis neniun vilaĝon.

Eva volis vidi la buĉadon de la kokino, sed Joseph, la kuirestro, klarigis al ŝi ke tio estas “fadi”. Inter la regionoj de Manajary ĝis Tamatave, estas malpermisite por virinoj vidi la kokinbuĉadon kaj partopreni ĝin.

Kiam ni atingis la unuan ponton, Fana, nia ĉiĉerono, klarigis al ni ke ni eniris en la teritorion de la tribo Betsimisaraka (multaj homoj kiuj ne disiĝas). Poste, li menciis la funebran tradicion, laŭ kiu la mortintoj estas transportataj sur zebuĉaro por iri al la tombejo, apud la vilaĝo. Tie li/ŝi estas enterigita kaj poste homoj kovras tombon per folioj de “Ravinala” (arbo de vojaĝantoj), kaj poste oni kovras la tutaĵon per ŝtonoj. Fine oni konstruas tegmenton el la arbo de la arbo de vojaĝantoj

Iom antaŭ nia alveno, ni tagmanĝis kun la teamo de la boato: Fana, Olivier 1, Olivier 2,Dada, Joseph, krom la piloto Tuki.

Verkita de Eva

la 26an de januaro

La manĝado estis denove tre bongusta: salikokoj, diversaj legomoj kaj neforgesebla rumflamigita banano. La teamo estis atentema pri ni. Post kelkaj horoj navigante sur la kanalo, ni haltis en vilaĝo kiu nomiĝas Ambalafrutaka, kiu signifas « la panarba vilaĝeto ». Ni promenis en la vilaĝo kaj ni gustumis bonan kafon kun zebulakto.

Ni renkontis la instruiston kiu al ni parolis pri la lernejo. Tiu ĉi akceptis kvin cent infanojn. Estas tre malriĉa vilaĝo tie, pro la tablomanko devigas la infanojn sidiĝi sur plektitaj vegetaĵoj. Ni alportis malmulte da kajeroj kaj skribiloj. Ni ne antaŭsciis pri la nombro de lernantoj, ekzemple cent en la unua baza klaso…

Forirantaj, la infanoj nin aplaŭdis pro danko.

Ni resurkanaliĝis salutante kamparajn pirogojn ŝarĝitajn per rizpajlo, bambuoj, fiŝaĵoj, ktp. Ni haltas por la dua fojo en Machumeluka, kiu signifas « La kulpa aŭ venĝema rigardo ». Tie iu virino montris al ni la vunditan brakon de sia filino Suzana. Ni komprenis ke ŝi bezonas medikamentojn. Pro tio, ni manprens la filinon kiu akompans nin tra la vilaĝo ĝis la pirogo. Ĉiuj infanoj sekvs Suzana, kriante kaj ridante.

Feliĉe la vundo ne gravis, ni nur kovrs ĝin per kurackremo.

Alian belan momenton ni kunvivs kun Suzana.

Ĉar la suno malleviĝs, ni daŭrigs la vojaĝon por atingi la boŝan tendumejon. Estis bona loko por bani sin sublune en varma akvo. Bonan nokton !

Verkita de Marie